شهرستان دزفول یکی از قدیمی ترین شهرهای ایرانی است و ویژگی های ارزشمند بسیاری دارد که می توانند در سطح ملی و جهانی طرح شوند، داشته هایی که تاکنون کمتر در حد شایسته ای به آنها پرداخته و معرفی شده اند.
در این مجال به صورت اجمالی به معرفی این شاخصه ها می پردازیم.
با مطالعه در خصوص توانمندی های دزفول به این نتیجه می رسیم که کمتر شهرستانی در کشور وجود دارد که تمام ویژگی های دزفول را به طور همزمان و یکجا داشته باشد، از ظرفیت های بالای باستانی گرفته تا بناهای متنوع تاریخی و مذهبی، از شخصیت ها و علمای وارسته، تا سرداران شهید و ایستادگی مثال زدنی مردم این شهر در دوران دفاع مقدس، از جاذبه های طبیعی متنوع و زیست محیطی کم نظیر، تا چاه های نفت و زمین های حاصلخیز کشاورزی ، همه و همه در کنار هم، شهری کم نظیر اما غریب و گمنام را در شمال خوزستان به نام دزفول خلق نموده است.

با نگاهی به تاریخ چند هزار ساله شهرستان دزفول و آثاری که به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده اند، می توان چند اثر مهم را معرفی نمود.
اولین اثر مهم که ارزش طرح در سطح ملی و جهانی دارد،تپه های باستانی چغامیش دزفول است که با شماره ۴۸۷ در سال ۱۳۴۴ به ثبت رسیده اند. این تپه ها آثار چندین تمدن از چند هزار سال پیش از میلاد مسیح تا شکوفایی تمدن شوش را در دل خود جای داده اند. از آثار کشف شده در این تپه ها که حاصل کاوش های باستان شناسان دانشگاه شیکاگو می باشد می توان به سه اثر مهم اشاره نمود : کشف اولین و قدیمی ترین خشت های پخته در عصر پیدایش خط در این منطقه یافت شده اند که چغامیش دزفول را به عنوان اولین مرکز خط و کتاب ایران زمین مطرح می نماید . از دیگر ویژگی های چغامیش دزفول، کشف مهری گلی است که کهن‌ترین سند دریانوردی ایرانیان می باشد، همچنین قدیمی ترین لوح همنوازی موسیقی جهان در این محوطه های باستانی یافت شده که قدمت هر یک به بیش از ۵۰۰۰ سال می رسد. به خاطر قدمت و ارزش این محوطه، باستان شناسان، از دزفول با را شهری از سپیده دم تاریخ نامیده اند.
از شهر باستانی “جندی شاپور”، می توان به عنوان دومین اثر مهم تاریخی شهرستان دزفول نام برد. شهری باستانی که در آن، اولین دانشگاه جهان تأسیس شده، نماد پیشگامی ایران در عرصه علم و اهمیت آموزش در بیش از ۱۷۰۰ سال پیش که خرابه های برجای مانده ی آن به شماره ۴۶ در ریف آثار ملی در ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ به ثبت رسیده اند.

سومین اثر تاریخی مهم دزفول ، پل باستانی استواریست که شکوه و اقتدار ایرانیان را نزدیک به ۱۸ قرن به نمایش گذاشته و به رخ جهانیان می کشد و به شماره ۸۴ در ۱۵ دی ماه ۱۳۱۰ ثبت ملی شده ، از این پل می توان به عنوان قدیمی ترین پل استوار جهان نام برد.
چهارمین اثر مهم تاریخی ، مسجد جامع این شهر است، یادگاری گرانبها از قرون اولیه اسلامی که با شماره ۲۸۷ در ۱۲ اسفندماه ۱۳۱۵ به ثبت ملی رسیده و همواره در طول حیاتش کانون تحولات مهم منطقه بوده است.
پنجمین اثر مهم تاریخی، مقبره سردار و شهریار نامی ایرانی، یعقوب لیث صفاری است که دزفول با افتخار، آرامگاهش را در دل خود جای داده است و در تاریخ این سرزمین نام وی در راستای زنده نگهداشتن و حفظ هویت ملی ایرانی می تواند هم رده ی نامدارانی همچون فردوسی قرار بگیرد.

دزفول شهر سازه های آبی است، قدیمی ترین سیفون جهان در دوره ساسانی، قدیمی ترین سیستم آبرسانی رودخانه ای جهان و آسیاب های آبی تاریخی ، در سطح ملی حرف های بسیاری دارد.
رود همیشه جاری دز که از میان شهر آرام ، با وقار و بی ادعا عبور می کند و زیباترین جلوه ها را در این مسیر می آفریند یکی از بی نظیر ترین نمادهای طبیعی ملی است و در کمتر جایی در کشور و حتی جهان یافت می شود که چنین رود زلالی میهمان شهر شود.

در عرصه ی طبیعی نیز شهرستان دزفول حرف های بسیاری برای گفتن دارد. در شمال شهرستان آبشار شوی دزفول، عنوان بزرگترین و زیباترین آبشار خاورمیانه را داراست و می تواند به عنوان نماد مهمی از آثار طبیعی ایران مطرح شود و کمتر منظره ای در کشور داریم که چنین باشکوه، طبیعت را جلوه گر شده باشد.
در جنوب شهرستان نیز جنگل های ملی دز؛ که آخرین بازمانده ی جنگل های نیمه گرمسیری ایران می باشند، واقع شده اند.  این جنگل ها زیستگاه اصلی گوزن زرد و شیر ایرانی بوده و دارای طبیعتی بکر و غنی می باشند که شگفتی بازدید کنندگان و علاقه مندان به طبیعت را بر می انگیزد.
در کشاورزی و مرکبات این شهرستان یکی از قطب های مهم کشور است. دزفول دارای یکی از مرغوب ترین خاک های کشاورزی است و مرکبات آن به خصوص پرتقال کیفیت بالایی دارد. تولید گل های مزارع رز و مریم در کشور بالاترین رتبه ها را دارد.
در زمینه ی معماری، بافت تاریخی دزفول، یکی از ارزشمندترین بافت های تاریخی کشور است که ده ها اثر ملی از آن به ثبت رسیده است. بافت آجری با معماری غنی بومی که بخش مهمی از معماری اصیل و ارزشمند ایرانی را داراست و به “ونیز” خشک (موزه آجری ایران)  معروف است.
در شمال شهرستان، روستای سنگی لیوس این بار با بافت سنگی یکپارچه با چند صد سال قدمت و معماری بی نظیر شکوه همزیستی با طبیعت را به رخ بازدیدگنندگان می کشد و در کشور کم نظیر است.
صنایع دستی دزفول با قدمتی بس طولانی و پشتوانه ای غنی از هنر ، ذوق و اصالت ایرانی به خصوص در سه رشته در کشور حرف های بسیاری برای گفتن دارد. در رشته خراطی، دزفول موفق به دریافت مهر اصالت از سازمان جهانی یونسکو شده و در زمینه کپوبافی و ورشوسازی در کشور با ارائه ی محصولاتی متنوع این شهرستان را به قطب مهمی از این رشته ها بدل ساخته است.
دزفول پایتخت مقاومت، چشمه ی همیشه جوشان شهادت، ایثار و سنگر امن استقامت است. شهر سرداران شهید ، شهر موشک ها، که در میان همه ی شهرهای کشور به عنوان نمونه ترین شهر در حوزه مقاومت برگزیده شد و به همین مناسبت چهارم خرداد به نام دزفول نام گذاری شد.
آستانه ی متبرکه ی سبزقبا علیه السلام(برادر تنی امام رضا علیه السلام) در دزفول نیز ظرفیت های معنوی و فرهنگی بسیار بالایی داشته و دزفول نیز مانند قم و شیراز می تواند به عنوان چهارمین حرم معنوی کشور طرح گردد.
علمای عظیم الشانی چون خاتم الفقهاء والمجتهدین شیخ مرتضی انصاری دزفولی، شاعران توانمندی چون ناهیدی و کاشف دزفولی، جایگاه مطرح شدن در سطح ملی مطرح را داشته و لازم است تا به شایستگی از آثار ارزشمندشان بهره برداری شود.
همچنین قلم نی دزفول سال هاست به عنوان مرغوب ترین در سطح ملی و جهانی مطرح است.
این همه پتانسیل ها و ویژگی های برجسته، در نام دزفول جای گرفته و فراتر از یک شهرساده ، به عنوان سی امین شهر پر جمعیت کشور ، قابلیت مطرح شدن به عنوان یک شهر ملی را داراست. با این همه متأسفانه جایگاه آن در بسیاری موارد نظیر کتاب های درسی ، رسانه ها، سایت ها ، کتابچه ها و تورهای گردشگری کشوری خالیست.
مردم دزفول بایستی به عنوان شهروندان و وارثان شهری چنین پر افتخار، به خود ببالند و تلاش نمایند دزفول را به جایگاه واقعی خود برسانند تا مردمان ایران زمین به داشتن آن افتخار نمایند و آن را بخشی مهم از هویت و دلبستگی های خود بدانند. رسیدن به این مهم نه تنها همراهی تک تک مردم این دیار، بلکه همه مسئولین محلی و کشوری را طلب می نماید.
رسیدن به چنین جایگاه ملی و جهانی ، علاوه بر ایجاد فرصت، برای استفاده ی همه ی ایرانیان از این ظرفیت های گرانبها، زمینه ی تعریف پروژه های ملی را برای شتاب بخشیدن به توسعه ی دزفول بزرگ فراهم می آورد.
نوشته : محمد آذرکیش